Boibel

Fonte CIMAM Lourizán. Xunta de Galicia - Datos extraídos do Tríptico elaborado polo Centro de Investigación e Información Ambiental de Lourizán editado pola Xunta de Galicia.

NP*= Núcleo de propagación de castiñeiro híbrido no CINAM-LOURIZÁN
(1) indicando "Datos provintes de ensaios de inxerta realizados por viveirista especializado, non se trata de estudos seguindo o método científico".
(2) poucas probas: Boa resposta.

O castiñeiro é un símbolo cultural e identitario do inconsciente colectivo da poboación rural galega. Este fenómeno non é casual, senón que está motivado polo papel fundamental desta árbore no agrosistema rural tradicional, como productor de:

• froitos de fácil conservación e elevadas cualidades organolépticas, nutritivas e enerxéticas, e
• madeira de alta durabilidade e resistencia, de óptima calidade para o uso na construcción de mobles e elementos constructivos e estructurais das vivendas.

Na actualidade o castiñeiro converteuse na frondosa caducifolia de Galicia que maior potencialidade ten para xerar desenvolvemento rural, grazas á súa doble producción: madeira e froitos, e á posibilidade de complementalas produccións co silvopastoralismo, produccións de froitos do bosque, cogomelos, etc.

O mantemento, conservación e restauración dos soutos, así como o fomento da súa implantación xera rendas a curto, medio e longo prazo, fomenta a creación de emprego, potencia os recursos ambientais e paisaxísticos da sociedade no seu conxunto, así como os valores tradicionais.

As poboacións de castiñeiro do país, Castanea sativa, existentes no suroeste europeo comezaron a presentar ataques importantes da coñecida popularmente como “a tinta do castiñeiro” a mediados do S. XIX. Esta é unha doenza criptogámica, producida por un fungo que ataca as raíces da planta.

A área de maior incidencia desta enfermidade na comunidade galega abrangue as zonas litorais das provincias de A Coruña, Pontevedra e en menor medida Lugo, en terreos cunha altitude inferior aos 600 m.

Nas primeiras décadas do século XX, na busca dunha solución á merma das poboacións de castiñeiro causadas pola tinta, optouse inicialmente pola introducción de sementes de especies de Castiñeiro xaponés e chinés, Castanea crenata e Castanea mollissima, resistentes ao fungo. Esta práctica foi desbotada debido á mala adaptación dos castiñeiros asiáticos ás sequías estivais e á baixa compatibilidade ao enxerto coas variedades de castiñeiro do país.

Foi polos anos 30 do século pasado que comezaron os primeiros estudos sobre a obtención do Castiñeiro híbrido, Castanea x hybrida coudercii, é un híbrido artificial obtido do cruzamento mediante polinizacións controladas do castiñeiro do país, Castanea sativa, moi sensibel ao fungo Phytophtora cinamomi causante da doenza da tinta, e castiñeiros xaponeses e chineses, resistentes á devandita doenza.

Os primeiros programas de obtención de híbridos de castiñeiro foron realizados por Pedro Urquijo Landaluce no ano 1938, e posteriormente desenvolvéronse diversos programas de selección de clons resistentes á tinta para a producción de madeira.

Na actualidade están aprobados como materiais de base un total de 32 clons híbridos das categorías controlados ou cualificados (de acordo co R.D. 289/2003, que regula a comercialización de materiais forestais de reproducción) que foron seleccionados polo CINAM-LOURIZÁN.

O uso do castiñeiro híbrido fai posible a reintroducción do castiñeiro nas zonas de clima de influencia atlántico e cantábrico, onde o castiñeiro do país non é viable porque o ataque fúnxico nas variedades tradicionais é moi probable debido ao clima. Ademais, mediante a selección de clons con boas aptitudes para portaninxertos podemos utilizar os híbridos como patróns e variedades tradicionais productoras de castaña enxertadas.

A forma de producción vexetativa que Boibel Forestal utiliza denomínase acodo baixo, mediante o recepado das plantas nai. Para conseguir óptimos resultados no proceso productivo é preciso realizar cada labor do proceso con suma precisión e coidado para o cal se require persoal técnico e en obra cualificado e con experiencia na súa execución. As fases de producción de castaño híbrido logo de instalados os campos de plantas nai son:

1. Recepado das plantas nai con diámetro suficiente para a posta en producción.
2. Desfollado, anelado e hormonado dos barbados ou brotes que emite a planta nai (maio-xuño-xullo).
3. Aporcado de terra suficiente ata unha altura superior á do lugar onde se realiza o tratamento (realízase de maneira simultánea ao punto 2).
4. Labores de mantemento dos barbados ou novas plantas durante a época de enraizado: podas, limpeza do terreo
5. Desenterrado das plantas nai e extracción das novas plantas (decembro – xaneiro)
6. Selección e clasificación para o suministro aos nosos clientes (xaneiro- febreiro).
7. Limpeza das cepas ou plantas nai (marzo, antes do inicio da brotación).
8. Aplicación de abono foliar estimulante do crecemento e as defesas da planta (maio).
9. Aplicación de abono foliar estimulante do crecemento e das defesas da planta (maio).

• www.vifoga.org
• Investigación CINAM Lourizán
• I Xornadas Internacionais sobre o Castiñeiro